Ấm tử sa là loại ấm được sản xuất từ đất tử sa, với nhiều loai mầu tương tự nhau có những mầu nâu tối và nghiêng về đỏ, vàng tím, đen hay xanh lục, do tùy từng loại đất khai thác được .
Ấm tử sa bắt nguồn từ Trung quốc, được khởi nguồn bởi vùng nguyên liệu của huyện Nghi Hưng tỉnh GIang Tô, Trung Quốc, nó xuất hiện trong các lớp trầm tích sa thạch được khai thác để làm gốm sứ.
Theo sử sách ghi lại từ thời nhà Tống được gọi đất này là đất Tử Sa. Tử có nghĩa mang mầu tím và Sa có nghĩa là cát. Hàm lượng Al2O3 ước tính 20-21 %, Fe2O3 có hàm lượng từ 8-10 %. Thành phần khoáng chât chủ yếu bao gồm đất cao Lanh, mica, Thạch Anh.
Đặc biệt của đất Tử Sao là khô ráo có tính tạo hình cao, tạo ra sản phẩm nhẵn bóng và mịn, Loại đất này rất thích hợp cho tạo hình bằng tay và các phù điêu gốm sứ. Vì vậy những bộ ấm trà làm bằng đất Tử sa hoàn toàn bằng phương pháp thủ công, điêu khắc tinh xảo và đắp tạo hình rất cầu kỳ.
Những loại ấm tử sa
- Ấm tử Sa Trung Quốc
Khởi nguồn từ Trung Quốc, Ấm tử sa là loại ấm bằng đất nung ở nhiệt độ cao, không tráng men và sử dụng bằng đất Tử Sa có khởi nguồn từ huyện Nghi Hưng Trung Quốc.
Do đất có độ xốp cao, nên ấm tử sa có khả năng giữ nhiệt tốt, cải thiện khả năng tỏa hương của trà trên ấm Tử Sa có giá bán rất cao.
- Ấm Tử Sa Nghi Hưng , là ấm tử sa sử dụng chính bằng đất của Nghi Hưng để tạo ra những ấm tử sa đặc biệt của mình
Có rất nhiều kiểu dáng ấm Tử sa khác nhau, mỗi kiểu đều mang một nét đặc trưng cho từng thời kỳ và từng phong cách nghệ thuật .
+ Ấm Xuyết Cầu ( hay gọi là ấm Chuyết cầu )
+ Ấm Văn Đán
+ Ấm Tây Thi
+ Ấm Châu Bàn
+ Ấm Thủy Bình
+ Ấm Thạch Biều
+ Ấm Báo Xuân ( báo hiệu của mùa xuân là hình tượng cành hoa Đào được đắp rất cầu kỳ )
+ Ấm Ngư Hóa Long
+ Ấm Trái cây ( mô phỏng hình dáng tự nhiên của các loại trái cây )
+ Ấm Long Đán
+ Ấm Tần Quyền
+ Ấm Chuyết Chỉ
+ Ấm Cà Đoạn
+ Ấm Hư Biến
+ Ấm Tiêu anh
+ Ấm Đức Trung
+ Ấm Phan Hồ
+ Ấm Giá cô Đề nương
+ Ấm Hoa DĨnh
+ Ấm Dung Thiên
+ Ấm Đại Bân Quai xách
+ Ấm Ngõa Đương
+ Ấm hợp Hoan
+ Ấm Dương Đồng ( dáng thồng )
+ Ấm Tư đình
+ Ấm Biển Phúc
+ Ấm Hán Ngõa
+ Ấm Hồ lô
+ Ấm Mỹ Nhân Kiên
+ Ấm Trụ Sở ( Chân Trụ Đá )
+ Ấm Mạnh Thần ( Lê Hình Hồ )
+ Ấm Nhất Lạp Châu
+ Ấm Thang Bà
+ Ấm Đường Vũ
+ Ấm Tuyến Viên
+ Ấm Tập Ngọc
+ Ấm Tuyền Lô ( Lư )
+ Ấm Tăng Mao
+ Ấm Tứ Phương
+ Ấm Lăng Hình Tứ Phương
+ Ấm Á Minh Tứ Phương
+ Ấm Long Đầu Nhất Khổn Trúc
+ Ấm Tuyết Hoa
+ Ấm Long Đới
+ Ấm Tùng Thử Bồ Đào ( Ấm Nho Sóc )
+ Ấm Bột Tể ( Củ Mã Thầy )
+ Ấm Tử Sa dáng Khúc Hồ ( Ấm Cong )
+ Ấm Tử Sa Hoa Mẫu Đơn
+ Ấm Tử Sa dáng Phong Quyển Quỳ ( Nghĩa là : Gió Cuốn Hoa Quỳ )
+ Ấm Tử Sa dáng Bán Nguyệt
+ Ấm Tử Sa dáng Liên Tử ( Hạt sen )
+ Ấm Tử Sa dáng Tỉnh Lan ( dịch là Tang giếng hay Thành giếng )
+ Ấm Tử Sa dáng Song Tuyến Trúc Cổ
+ Ấm Tử Sa dáng Hoàn Long Tam Túc
+ Ấm Trà Tử Sa dáng Thúc Sài Tam Hữu
+ Ấm Tử Sa dáng Tùng Trúc Mai
+ Ấm Cung Xuân
+ Ấm Tử Sa Thọ Đào
+ Ấm Tử Sa dáng Cúc Lôi ( Nụ Hoa Cúc )
+ Ấm Tử Sa dáng Phật Thủ ( Quả Phật Thủ )
+ Ấm Tử Sa dáng Lăng Hoa
+ Ấm Tử Sa Cung Đăng
+ Ấm Tử Sa Phỏng Cổ Như Ý
+ Ấm Tử Sa Quần Hoa Đề Lương
+ Ấm Tử Sa Bát Phương
+ Ấm Trà Tử Sa Sư Cầu
+ Ấm Trà Tử Sa Cấp Trực
+ Ấm Tử Sa dáng Kính Ngõa
+ Ấm Tử Sa dáng Đại Bân Như Ý
+ Ấm Tử Sa dáng Chuyên Phương
+ Ấm Tử Sa dáng Tứ Phương Kiều Đỉnh
+ Ấm Tử Sa dáng Nam Qua Đề Lương
+ Ấm tử sa dáng Thanh Ngọc Tứ Phương
+ Ấm tử sa dáng Hoành Vân
- Ấm Tử Sa Đài Loan
Với nguyên liệu được khai thác từ những vùng đồi núi ngay tại Đài Loan, có tính chất lý hóa học tương tự như đất tại Nghi Hưng - Trung Quốc, nhưng thành phần có khác do địa tần địa lý khác nhau.
Được các nghệ nhân và những nhà sản xuất gốm sứ sản xuất có kiểu dáng mô phỏng theo Ấm tử Sa của Trung quốc nhưng có cải biên theo phong cách riêng.
- Ấm Tử Sa Bát Tràng
Được sử dụng nguyên liệu tự nhiên khai thác tại Hòa Bình và Phú Thọ được kết hợp với nhiều hợp chất tự nhiên đã tạo ra loại đất gốm Tử Sa có mầu sắc và tính chất tương tự như đất Tử Sa Trung Quốc, bởi các bàn tay tài hoa của nghệ nhân Bát Tràng đã tạo ra những bộ ấm chén Tử Sa có đặc trưng và phong cách riêng của Việt nam.
Các kiểu dáng ấm Tử sa Bát Tràng
+ Ấm Tử Sa gốm chỉ trắng
+ Ấm Tử Sa Ba chân
+ Ấm tử Sa Gánh trắng
+ Ấm tử Sa bọc đồng
+ Ấm tử sa có men bòng
+ Ấm Tử Sa măng cụt
+ Ấm Tử Sa dáng quả Lựu
và rất nhiều mẫu ấm Tử Sa khác được các nghệ nhân Bát Tràng sáng tạo ra phục vụ nhu cầu thưởng thức trà của người Việt.
>>>> Các mẫu ấm Tử Sa Bát Tràng độc đáo theo phong cách Việt Nam